บทคัดย่อ
การตรวจสอบความใช้ได้ของวิธีทดสอบ คือ กระบวนการที่พิสูจน์ว่าวิธีทดสอบมีความ
เหมาะสมที่จะนำไปใช้ทดสอบตามวัตถุประสงค์ที่ต้องการใช้งาน โดยจัดทำหลักฐานที่เป็นรูปธรรมยืนยัน
เพื่อแสดงถึงคุณภาพ ระดับความน่าเชื่อถือของการทดสอบภายใต้เงื่อนไขความจำเพาะของวิธีทดสอบ
ทั้งนี้โดยการตรวจสอบคุณลักษณะเฉพาะของวิธีทดสอบ (method performance characteristic) ได้แก่
การตรวจสอบ ความเที่ยง (Precision) ความแม่น (Accuracy) ขีดจากัดในการตรวจพบ (Limit of
Detection ; LOD) ขีดจำกัดในการวัดเชิงปริมาณ (Limit of Quantitation ; LOQ) ความเอนเอียง
(bias) ความจาเพาะ (Selective/Specificity) สภาพไว (Sensitivity) ช่วงการใช้งาน (Work Range)
ความสัมพันธ์เชิงเส้นตรง (Linearity) ความคงทนของวิธี (Ruggedness & Robustness) ซึ่งวิธีทดสอบ
แต่ละวิธี ไม่จำเป็นต้องตรวจสอบทุกคุณลักษณะเฉพาะ ขึ้นอยู่กับประเภทของวิธีทดสอบ
เอกสารฉบับนี้ได้นำเสนอแนวทางการตรวจสอบความใช้ได้ของวิธีทดสอบทางเคมี ของ
ห้องปฏิบัติการทดสอบ กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ เพื่อให้ผู้ทดสอบ ปฏิบัติในแนว
เดียวกัน อันเป็นการ สร้างหลักประกันคุณภาพผลการทดสอบ ภายในเอกสารประกอบด้วย ความหมาย
ของคุณลักษณะเฉพาะของวิธี ทดสอบ แนวทาง การพิจารณาเลือกคุณลักษณะเฉพาะที่จำเป็นต้อง
ตรวจสอบ วิธีการตรวจสอบในแต่ละคุณลักษณะเฉพาะ พร้อมเกณฑ์ยอมรับ และการประเมินผลด้วย
หลักการทางสถิติ ตลอดจนกรณีศึกษาการตรวจสอบความใช้ได้ของวิธีทดสอบทองคำในโลหะทองคำ
ผสมที่ดัดแปลงจากวิธีมาตรฐาน ASTM E1335-08, Method A ผลการตรวจสอบ พบว่าวิธีทดสอบ
ทองคำในโลหะทองคำผสมที่ดัดแปลง มีความแม่นผ่านเกณฑ์ยอมรับ ให้ค่าการคืนกลับ (%Recovery)
อยู่ในช่วง 96.05%-98.89% ความเที่ยงไม่แตกต่างกับวิธีมาตรฐาน ASTM E1335-08 Method A
ให้ค่า Repeatability limit อยู่ในช่วง 0.035%-0.132% ซึ่งตำกว่าค่า Reproducibility limit ของวิธี
มาตรฐาน ASTM 1335-08, Method A (มีค่าสูงสุดที่ 0.193%) และมีขอบข่ายการทดสอบทองคำอยู่
ในช่วง 20.00%-90.00%
จากกรณีศึกษา สรุปได้ว่าแนวทางการตรวจสอบความใช้ได้ของวิธีทดสอบทางเคมี ของ
ห้องปฏิบัติการทดสอบ กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ สามารถประยุกต์ใช้กับการ
ปฏิบัติงานจริงได้ ซึ่งเป็นการยกระดับคุณภาพ และสร้างความน่าเชื่อถือแก่ผลการทดสอบ